موسسه حقوقي محبوبه حجتيان

قرارداد صلح عمري، عقدي است كه در آن مالك، ملك خود را از طريق قراردادي به نام صلح و با ارائه مدارك لازم به ديگري واگذار مي كند. مشروط بر اينكه تا زماني كه فرد مالك زنده است، مالك منافع مال خود باشد و پس از فوت او، صلح كامل مي شود و طرف مقابل مي تواند به غير از ملك، مالك منفعت مال مي شود. تعيين تكليف ملك پس از فوت، پرداخت ماليات كمتر نسبت به ساير قراردادها و امكان بهره مندي مالك از ملك مستقر در زمان حيات خود، از مزاياي صلح عمري محسوب مي شود.

از آنجا كه قرارداد صلح عمري بايد به صورت قانوني انجام شود تا در آينده مشكلي براي طرفين قرارداد پيش نيايد، به همين دليل بهتر است قبل از آن با يك وكيل آشنا به امور حقوقي املاك مشورت كنيد.

صلح عمري چيست؟

صلح در معناي لغوي به معني «سازش و آشتي» است كه دو كاربرد مهم دارد. يك مورد اينكه در زماني كه افراد با يكديگر اختلاف دارند، براي صلح، به توافق مي رسند و يك توافق نامه امضا كرده و آشتي و سازش مي كنند. يا اينكه با يكديگر در مورد اختلافاتي كه احتمال دارد در آينده به وجود آيد، توافق مي كنند. در حالت دوم، افراد به جاي بستن انواع قراردادها، از قراردادهاي مسالمت آميز استفاده مي كنند كه فوايد بسيار (مانند پرداخت ماليات اندك) براي آنها دارد.

در حالت دوم، صلح عمري وجود دارد كه براي جلوگيري از اختلاف احتمالي در آينده بين افراد منعقد مي شود. در همين راستا مي توان بيان كرد كه صلح عمري، قرارداد است كه در آن مالك، حق مالكيت خود را از طريق عقدي به نام صلح به ديگري منتقل مي كند. البته با شرط اينكه تا زماني خود مالك زنده است، مالك منافع مال خود خواهد بود و تنها بعد از مرگ، فرد مي تواند از آن استفاده كند.

مطلب پيشنهادي : بهترين وكيل ملكي در تهران

عقد صلح عمري چيست؟

يكي از محدوديت هاي وصيت نامه اين است كه هر شخص فقط تا ثلث اموال خود را مي تواند وصيت كند و وصيت بيش از ثلث اموال بدون رضايت ورثه باطل است. اما گاهي برخي تمايل دارند قسمت زيادي از اموال خود را به يكي از ورثه خود وصيت كنند و در عين حال حتي پس از فوت نيز با خطر ابطال بيش از ثلث تركه مواجه نمي شوند. راهكار قانوني در اين زمينه صلح عمري است كه اين نوع قرارداد در هنگام نوشتن وصيت نامه بسيار كاربرد دارد.

درواقع مي توان بيان كرد كه عقد صلح عمري، قراردادي خاص با قواعد خاص است كه در آن مالك ملك از طريق عقدي به نام صلح عمري، مالكيت مال خود را به ديگري منتقل مي كند. اما اين نوع قرارداد بايد داراي شرايط خاص باشد كه عبارت است از:

مالكيت كامل در زمان حيات: مالك شرط مي كند تا زماني كه در قيد حيات است، منفعت مال متعلق به او باشد، خود او از مال استفاده كند و طرف ديگر حق ندارد او را از مال خود محروم كند، براي مثال زماني كه خانه متعلق به او است، طرف مقابل نمي تواند مالك از خانه بيرون كند.

مالكيت كامل وارث بعد از فوت مالك: پس از فوت مالك، شرايط صلح عمري انجام مي شود و وارث مي تواند به صورت كامل از اموال و منافع آن استفاده كند.

براي مثال زماني كه زن خانه خود را از طريق يك قرارداد رسمي در قالب صلح عمري به فرزندش واگذار مي كند. از آنجايي كه ممكن است مادر به فرزند خود اطمينان 100 درصدي نداشته باشد و بترسد كه فرزند قبل از مرگ، او را از خانه بيرون كند، در اين قرارداد صلح عمري شرط مي شود تا زماني كه زنده است منافع براي او خواهد بود و فرزند حق تصرف بر اموال را نخواهد داشت.

همچنين مي تواند از منافع دارايي خود استفاده كند. در ضمن براي اينكه مشكل مالكيت فرزند، بعد از فوت مادر پيش نيايد، مقرر مي دارد كه پس از فوت او عين اموال و منافع آن به طور كامل در اختيار فرزند قرار گيرد.

براي خواندن ادامه مطلب كليك كنيد .

زماني كه شخصي ملك يا مالي را مي بخشد، از لحاظ قانوني به آن هبه گفته مي شود. هبه جزو عقود عيني است كه در مورد آن، تصور بر اين است كه بعد از بخشش از سوي واهب، امكان بازگشت آن وجود نخواهد داشت؛ اما از آنجايي كه هبه جزو عقود جايز نيز محسوب مي شود، حتي اگر با رضايت هديه داده شده باشد، واهب مي توان براي استرداد آن اقدام كند. البته اين كار بايد شرايط قانوني هبه را داشته باشد، در غير اين صورت امكان بازگشت ملك يا اموال بخشيده وجود نخواهد داشت.

براي هبه قوانين بسياري (از ماده 795 تا 807 قانون مدني) در نظر گرفته شده است كه در صورت اختلاف ، وكيل مي تواند  درباره هبه راهكارهاي قانوني ارائه دهند و قاضي براساس قوانين براي پرونده هاي مختلف حكم صادر خواهد كرد.

هبه چيست؟

از لحاظ قانوني هبه، مالي است كه به رايگان به فرد ديگري بخشيده مي شود. در اين موارد به فرد بخشنده «واهب» گفته مي شود. به كسي كه گيرنده هبه است، «متهب» و مالي كه مورد هبه قرار گرفته شده «عين موهوبه» مي گويند.

زماني كه مالي مورد هبه قرار مي گيرد، بايد اموال از سوي فرد واهب به گيرنده آن تحويل داده شود و در اين مورد رضايت كامل داشته باشد. همچنين در مورد هبه املاك حتما در سند ذكر شود كه از سوي مالك به عنوان هديه بخشيده شده است، اگر اين طور نباشد، عقد هبه صورت نگرفته است.

در قانون اسلامي عقود به دسته هاي مختلف (عقود رضايي، عيني و تشريفاتي) تقسيم مي شود كه از لحاظ قانوني هبه، مانند وقف و رهن، جزو عقود عيني محسوب مي شود. همچنين عقود مختلف به معوض و بلاعوض دسته بندي مي شود كه عقد هبه جزو عقود بلاعوض است.

آيا مي شود هداياي دوران عقد را بعد از طلاق پس گرفت؟

براي اين مورد دو نظريه و دو رويه قانوني وجود دارد، برخي از قضات و رويه ها تاكيد بر اين مورد دارند كه چون هدايا به علت ازدواج داده شده و در قالب عقد هبه و نوعي بخشش است، در صورتي كه وجود داشته باشد يا تلف نشده باشد، مي توان آن را مسترد كرد و بعد از اينكه جدايي اتفاق بيفتد، مي توان آن را پس گرفت.

يك نظريه ديگر وجود دارد كه مي گويد هداياي ازدواج قابل برگشت نخواهد بود، زيرا اگر گفته شود كه اين مورد هبه و بخشش نبوده، هبه معوض است، در صورتي كه هبه جزو عقود بلاعوض محسوب مي شود.

هبه از لحاظ قانوني: بخشش در صورتي كه معوض باشد و در ازاي شرطي داده شود، قابل استرداد است؛ ولي هبه غير معوض كه پولي درقبال آن گرفته شده باشد، نمي توان آن را پس گرفت. برخي از حقوقدان ها استدلال مي كنند كه وقتي به يك زن يا مردي هديه داده مي شود و ازدواج صورت مي گيرد، اين ازدواج همان عوض آن هديه است و چون عوض آن هديه است، ديگر بعد از ازدواج قابل استرداد نخواهد بود.

براي خواندن ادامه مطلب كليك كنيد .